ద్వారకా తిరుమల: తిరుమలకీ బదులుగా ఈ చిన్న తిరుపతిని దర్శిస్తారని తెలుసా!

కలియుగ ప్రత్యేక్ష  దైవానికి మరో ఆలయం ద్వారక తిరుమల

ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో వెలసిన ద్వారకా తిరుమల ఆలయం భక్తుల ఆరాధ్యమైన పవిత్ర స్థలాలలో ఒకటి. ఇది “చిన్న తిరుపతి” అని ప్రసిద్ధి చెందింది, ఎందుకంటే భక్తులు తిరుమలకు వెళ్లలేకపోతే, ఇక్కడ శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామిని దర్శించి సమానమైన భక్తి అనుభూతిని పొందుతారని నమ్ముతారు. దేశం నలుమూలల నుంచి వేలాది మంది భక్తులు ఈ ఆలయాన్ని సందర్శించేందుకు వస్తుంటారు. “ద్వారకా తిరుమల” అనే పేరు గొప్ప ఋషి ద్వారకుని పేరుమీదుగా వచ్చింది. ఆయన కఠోర తపస్సు చేసి స్వయంభూ (స్వయంగా వెలిసిన) శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి విగ్రహాన్ని కనుగొన్నారు. ఈ ఆలయ చరిత్ర కృతయుగం నాటిదని పురాతన శాసనాలు, గ్రంథాలు పేర్కొంటున్నాయి. ఈ వ్యాసంలో ద్వారకా తిరుమల ఆలయ చరిత్ర, పురాణ గాథలు తదితర విషయాలను తెలుసుకుందాం.

చారిత్రక ప్రాముఖ్యత & ఆలయ నిర్మాణం:

చరిత్ర ప్రకారం, భక్తులు తిరుపతికి వెళ్లలేకపోయినా, ద్వారకా తిరుమల (చిన్న తిరుపతి) లో శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామిని దర్శించి అదే దివ్య అనుగ్రహాన్ని పొందవచ్చని విశ్వాసం ఉంది. ఈ ఆలయ సముదాయం అద్భుతమైన శిల్పకళా వైభవంతో నిర్మించబడింది. దక్షిణ దిశలో విశిష్టమైన ఐదు అంతస్తుల రాకశీఘ్ర గోపురం (రాజగోపురం) వెలసి ఉంది. ఆలయానికి మూడు వైపులా ప్రవేశ ద్వారాలు ఉన్నాయి. ఆలయ ప్రాంగణంలో సుందరంగా అలంకరించబడిన పుష్పవాటికలు మరియు కలతీయ శిలపై చెక్కిన శిల్ప కళా సంపద భక్తులను ఆకర్షిస్తాయి.

అంతఃగృహ విశేషాలు:

ఆలయంలో స్వామివారి స్వయంభూ విగ్రహం వెలసి ఉంది. కానీ భక్తులకు ఆ విగ్రహం పైభాగమే కనిపిస్తుంది. కింద భాగం పాతాళ లోకానికి విస్తరించిందని పురాణ గాథలలో చెప్పబడింది. అక్కడ బలి చక్రవర్తి స్వామి పాదాలను పూజిస్తున్నాడని విశ్వాసం. 11వ శతాబ్దంలో శ్రీమద్ రామానుజాచార్యులు ప్రతిష్ఠించిన పూర్తి విగ్రహం కూడా ఆలయంలో ఉంది. ఈ ఆలయంలో రెండు విగ్రహాలు ఉన్నాయనే విశిష్టత కలదు. స్వయంభూ విగ్రహం – మోక్షాన్ని (శాశ్వత విముక్తిని) ప్రసాదిస్తుందని నమ్ముతారు. ప్రతిష్ఠిత విగ్రహం – ధర్మ (నీతినియమాలు), అర్థ (సంపద), కామ (ఇష్టసాఫల్యం) అనే జీవితంలోని మూడు ముఖ్యమైన మార్గాలను సూచిస్తుంది.

ఆలయాన్ని చుట్టుముట్టిన పురాణగాథలు:

ద్వారకా తిరుమల ఆలయం అనేక పురాణ గాథలతో ప్రాచీనమైన పవిత్ర స్థలంగా గుర్తింపు పొందింది.

అజ మహారాజుని కథ:
ఒక పురాణ గాథ ప్రకారం, రామాయణ మహాకావ్యంలో శ్రీరాముడి తాత అయిన అజ మహారాజు, ఇందుమతి దేవి స్వయంవరానికి వెళ్తూ ఈ ప్రాంతానికి వచ్చాడు. అయితే, అతడు ఆలయంలో స్వామివారిని నమస్కరించకుండా వెళ్లిపోవడం వల్ల భవిష్యత్తులో దుష్ఫలితాలను ఎదుర్కొన్నాడు. ఇందుమతి స్వయంవరంలో ఆమె అజ మహారాజుని వరంగా ఎంచుకోగా, మిగిలిన రాజులు ఈ నిర్ణయాన్ని వ్యతిరేకించి యుద్ధానికి దిగారు. ఈ సమయంలో అజ మహారాజు తన పొరపాటును గుర్తించి, శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామిని భక్తిశ్రద్ధలతో ప్రార్థించగా, యుద్ధం ముగిసిపోయి శాంతి నెలకొంది.

ద్వారక మహర్షి తపస్సు:
ఇంకో విశేషమైన పురాణ గాథ ప్రకారం, ద్వారక మహర్షి ఈ క్షేత్రంలో ఒక పొదిలో (వాల్మీకంలో) కఠోర తపస్సు చేసి స్వామివారి స్వయంభూ విగ్రహాన్ని కనుగొన్నారు. ఈ స్వామివారి విగ్రహం ప్రత్యేకత ఏమిటంటే, విగ్రహపు పైభాగం మాత్రమే భక్తులకు కనిపిస్తుంది, కింద భాగం పాతాళ లోకానికి విస్తరించి ఉంది. పురాణ కధనాల ప్రకారం, పాతాళ లోకంలో బలి చక్రవర్తి స్వామి పాదాలను పూజిస్తున్నాడని నమ్ముతారు.

ఆలయ చరిత్ర & నిర్మాణం:

ద్వారకా తిరుమల ఆలయం చరిత్ర పరంగా చాలా ప్రాచీనమైనది. బ్రహ్మ పురాణం ప్రకారం, ఈ ఆలయం కృత యుగం నాటి దేవాలయం అని పేర్కొనబడింది. పురాణ గాథల ప్రకారం, ఆ కాలంలోనే శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామివారి పూజనీయత ఈ ప్రాంతంలో వెలసింది.

ఆధునిక నిర్మాణం & అభివృద్ధి:

ఈ ఆలయ నిర్మాణానికి ఎంతోమంది పాలకులు, రాజులు, జమీందారులు సహకరించారు. 18వ శతాబ్దంలో మైలవరం జమీందారుల పాలనలో, ధర్మ అప్పారావు గారు ఆలయ అభివృద్ధికి పెద్ద స్థాయిలో కృషి చేశారు. విమానం (అలయ గోపురము), మండపం (దీక్షా స్థలం), ప్రాకారాలు (బయటి గోడలు), గోపురాలు (ప్రధాన ద్వారాలు) నిర్మాణం చేశారు. 19వ శతాబ్దంలో, రాణి చిన్నమ్మ రావు గారు ఆలయ విస్తరణలో కీలక భూమిక పోషించారు. ఆలయ విస్తరణలో విభిన్న నిర్మాణ కట్టడాలు, శిల్ప కళా నిర్మాణాలు జతచేశారు. ఆలయం మరింత అందంగా, విశిష్టంగా మారడానికి ఆమె చేసిన కృషి అమోఘం.

ఆలయ మహత్యం మరియు ఉత్సవాలు:

ద్వారకా తిరుమల ఆలయం భక్తి, ఆధ్యాత్మికత, విశ్వాసం కలయికగా వెలసిన పవిత్ర స్థలంగా ప్రసిద్ధి చెందింది. ఈ ఆలయం ప్రత్యేకత ఏమిటంటే, ఒకే గర్భగృహంలో రెండు విగ్రహాలు ఉన్నాయి. ఒకటి స్వయంభూ విగ్రహం, మరొకటి ప్రతిష్ఠిత విగ్రహం. ఈ స్వయంభూ విగ్రహాన్ని దర్శించిన భక్తులకు మోక్షసాధన కలుగుతుందని నమ్మకం. మరోవైపు, 11వ శతాబ్దంలో శ్రీమద్రామానుజాచార్యులచే ప్రతిష్ఠించబడిన విగ్రహం భక్తులకు ధర్మం, అర్థం, కామం అనే మూడు ప్రధాన జీవన ప్రమేయాలను అనుసరించడానికి మార్గదర్శకంగా ఉంటుంది.

ఈ ఆలయంలో జరిగే ప్రధాన ఉత్సవాలలో తిరుకళ్యాణం అత్యంత వైభవంగా జరుగుతుంది. ప్రత్యేకంగా, ఈ కళ్యాణోత్సవం ఏటా రెండుసార్లు నిర్వహించబడుతుంది. వైశాఖ మాసంలో స్వయంభూ విగ్రహానికి, ఆశ్వయుజ మాసంలో ప్రతిష్ఠిత విగ్రహానికి ఈ వైభవోపేతమైన వేడుక నిర్వహిస్తారు. ఈ వేడుకల్లో పాల్గొనే భక్తులు తమ జీవితంలో శ్రేయస్సు కలుగుతుందని నమ్ముతారు.

అభిషేకాలు లేని స్వామి – ద్వారకా తిరుమల ఆలయంలోని ప్రత్యేక విశేషం

ద్వారకా తిరుమల ఆలయంలోని ఒక ప్రత్యేకత ఏమిటంటే, ఇక్కడ స్వామివారికి అభిషేకాలు జరపరు. సాధారణంగా శ్రీవేంకటేశ్వర స్వామికి వివిధ అభిషేకాలు, పూజలు నిర్వహించడం అనేది అలవాటయిన విషయమే. కానీ ఈ ఆలయంలో అలా జరగదు. ఇందుకు ఒక ప్రత్యేక కారణం ఉంది.

ఈ ఆలయంలో స్వామివారి విగ్రహం క్రింద ఉండే ఎర్ర చీమలను కదిలించకుండా, అభిషేకం చేయకుండా ఉండటానికి భక్తులు జాగ్రత్తగా ఉంటారు. ఒక్క చిన్న నీటి బొట్టు కూడా పడితే, అది చీమలను కదిలించేటటువంటి పరిణామాన్ని కలిగిస్తుంది. ఈ కారణంగానే, ఇక్కడ స్వామివారిపై అభిషేకాలు జరపడం బదులుగా, భక్తులు విశిష్టమైన పూజలతోనే ఆరాధన చేస్తారు.

అదనపు ఆలయాలు మరియు ఆకర్షణీయతలు:

ద్వారకా తిరుమల ఆలయ ప్రాంగణంలో ప్రధాన ఆలయంతో పాటు మరెన్నో పవిత్ర స్థలాలు ఉన్నాయి. స్వామి వారి గర్భగుడి ప్రక్కనే కుడివైపు అర్ధ మంటపంలో తూర్పు ముఖంగా మంగతాయారు, ఆండాళ్ అమ్మవార్లు కొలువై ఉన్నారు. శుక్రవారం అమ్మవార్లకు విశేష కుంకుమ పూజను నిర్వహిస్తుంటారు. 

భక్తులు ఇక్కడ హనుమాన్ స్వామి, శ్రీ గరుడ స్వామి ఆలయాలను దర్శించుకోవచ్చు. అలాగే, ఈ ప్రాంతానికి పేరుగాంచిన మహర్షి ద్వారకకి అంకితమైన ఆలయం కూడా ఉంది. ఆలయ ప్రాంగణాన్ని చుట్టుముట్టిన 12 మంది ఆల్వార్ మందిరాలు భక్తులకు గంభీరమైన భక్తి అనుభూతిని అందిస్తాయి.

ఇక్కడి ముఖ్యమైన ఆకర్షణలలో దీపారాధన మందిరం, ఆలయ నాలుగు మూలల్లో ఉన్న మండపాలు ప్రత్యేకంగా గుర్తించదగినవి. ఇవి ఆలయ శోభను మరింత పెంచడంతో పాటు భక్తులకు విశ్రాంతి, ధ్యానం చేసేందుకు అనువుగా ఉంటాయి.

ఇదే కాకుండా, ఆలయ ప్రాంగణంలో తాళ్ళపాక అన్నమాచార్య విగ్రహం కూడా ఉంది. ఆయన భక్తి సంగీతంలో ఎనలేని కీర్తి సంపాదించిన గొప్ప వాగ్గేయకారుడు. ఈ విగ్రహం కేవలం ఒక శిల్పం మాత్రమే కాకుండా, భక్తి సంగీతానికి, సాంస్కృతిక వారసత్వానికి ఒక ప్రతీకగా నిలుస్తుంది. భక్తులు ఆలయాన్ని సందర్శించినప్పుడు ఈ విగ్రహాన్ని దర్శించుకుంటూ ఆయన కీర్తనలను మదిన మౌనంగా ఆలపిస్తూ శాంతిని పొందగలరు.

స్వామి పుష్కరిణి, తిరుమల మొక్కులు మరియు భక్తుల విశ్వాసం:

ద్వారకా తిరుమల ఆలయం పశ్చిమ వైపున స్వామి పుష్కరిణి లేదా సుదర్శన పుష్కరిణి ఉంది. ఇది బ్రహ్మ పురాణంలో కూడా ప్రస్తావించబడింది. కృష్ణ, గోదావరి నదులతో పాటు ఈ ప్రాంతం అత్యంత పవిత్రంగా భావించబడుతుంది. భక్తులు పుష్కరిణి నీటిలో స్నానం చేయడం ద్వారా శుద్ధి పొందుతారని నమ్ముతారు. 

ఇక్కడ, నిత్యాన్నదానం మరియు గోసంరక్షణ పథకాలు నిరంతరం కొనసాగుతాయి, వాటితో భక్తులకు అనుగ్రహం ప్రసాదించబడుతుంది. అనేక భక్తులు దూర ప్రాంతాల నుండి ద్వారకా తిరుమలలో స్వామి దర్శనం కోసం వచ్చి, స్వామివారి కటాక్షం పొందుతారు.

తిరుమల మొక్కు ఇక్కడ అనే విశ్వాసం కూడా భక్తుల మధ్య బలంగా ఉంది. భక్తులు, తిరుపతికి వెళ్లలేని వారు, ఈ చిన్న తిరుపతిలో స్వామివారిని దర్శించుకుని తమ మొక్కుబడులను అర్పిస్తే, అవి తిరుమల స్వామి వద్ద చేరినట్లు నమ్ముతారు. ఇక్కడ భక్తులు తమ కోరికలు, తలనీలాలు, ముడుపులను స్వామివారికి సమర్పించి, ఎలాంటి దు:ఖాలు లేకుండా శాంతియుత జీవితాన్ని అనుభవిస్తారని భావిస్తారు.

మరిన్ని ఇటువంటి వాటి కోసం తెలుగు రీడర్స్ భక్తి , విహారి ను చూడండి.