కిరాడు ఆలయం బార్మర్ నగరానికి 35 కి.మీ దూరంలో రాజస్థాన్లోని ప్రధాన దేవాలయాలలో ఒకటి. ఇది మొత్తం ఐదు దేవాలయాల సమూహం. ఈ ఐదు దేవాలయాలు నిర్మాణ శైలికి ప్రసిద్ధి చెందాయి. ఈ కిరాడు దేవాలయాల సమూహాలను రాజస్థాన్లోని ఖజురహో అని కూడా పిలుస్తారు. ఎందుకంటే ఈ దేవాలయాలలో అద్భుతమైన మరియు అద్భుతమైన శిల్పాలు ఉన్నాయి. దీని కారణంగా ఇది పర్యాటకులను ఆకర్షిస్తుంది. మరియు ఏడాది పొడవునా వేలాది మంది పర్యాటకులను ఆకర్షిస్తుంది.
పురాణం:
12వ శతాబ్దంలో కిరాడును పరిపాలించిన పర్మార్ రాజవంశానికి చెందిన సోమేశ్వర్ అనే రాజు పర్మార్ – తురుష్కస్ యుద్ధం తర్వాత ఈ ప్రాంతం యొక్క భద్రత మరియు శ్రేయస్సును పునరుద్ధరించడానికి ఒక గొప్ప ఋషిని ఆహ్వానించాడని స్థానిక పురాణం. ఆ మహర్షికి తో శిష్యులు తోడుగా వున్నారు . ఆయితే తన శిష్యులను గ్రామాల సంరక్షణలో విడిచిపెట్టి మతపరమైన యాత్రలకు వెళ్ళాడు. రాజ్యం దాని శ్రేయస్సును తిరిగి పొందిన తర్వాత, అనారోగ్యంతో బాధపడుతున్న శిష్యుడిని వారు నిర్లక్ష్యం చేశారు.
కానీ కొన్ని రోజుల తర్వాత సాధువు తిరిగి వచ్చినప్పుడు, అతను తన శిష్యులందరినీ చాలా దుర్భర స్థితిలో చూశాడు, ఎందుకంటే వారందరూ అనారోగ్యంతో బాధపడుతున్నారు మరియు ఒక కుమ్మరి భార్య తప్ప వారిని చూసుకోవడానికి ఎవరూ లేరు. గ్రామస్తులకు మానవత్వం లేదని, తన శిష్యులపై జాలి ఉందని, అందుకే వారికి మనుషులుగా ఉండే హక్కు లేదని, అలా తిరగమని శాపనార్థాలు పెట్టాడు.
మొత్తం రాజ్యాన్ని రాతిగా మార్చమని శపించాడు. అయినప్పటికీ, అతను కుమ్మరి భార్య అయిన ఒక స్త్రీని శాపం నుండి క్షమించాడు, ఎందుకంటే ఆమె సన్యాసి యొక్క అనారోగ్యంతో ఉన్న విద్యార్థిని పోషించింది మరియు చూసుకుంది. సన్యాసి కుమ్మరి భార్యను పట్టణం విడిచి వెళ్ళమని చెప్పాడు మరియు వెనక్కి తిరిగి చూడవద్దని హెచ్చరించాడు. కుమ్మరి భార్య అయితే ఉత్సుకతతో వెనక్కి తిరిగి చూసింది మరియు ఇతర గ్రామస్తుల మాదిరిగానే శిలా విగ్రహంగా మారింది.
ఆ గ్రామస్తుల దెయ్యాలు ఇప్పటికీ రాత్రిపూట శిథిలాల వెంట తిరుగుతాయని స్థానికులు నమ్ముతారు మరియు శిథిలాలలో రాత్రిపూట సంచరించే ఎవరైనా మళ్లీ కనిపించకుండా అదృశ్యమవుతారు !!
సమీపంలోని సిహాది అనే గ్రామంలో ఉన్న ఒక మహిళ యొక్క రాతి బొమ్మ ఆలయం గురించిన కథల సత్యానికి సాక్ష్యమిస్తుందని నమ్ముతారు.
చరిత్ర మరియు ఆర్కిటెక్చర్:
రాజస్థాన్లోని బార్మర్ జిల్లా నుండి 35 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న కిరాడు దేవాలయాలు 11వ -12వ శతాబ్దానికి చెందినది. 11-12వ శతాబ్దంలో చాళుక్య (సోలంకి) చక్రవర్తుల సామంతులు ఆలయాలు నిర్మించారని ఎపిగ్రాఫిక్ ఆధారాలు సూచిస్తున్నాయి. ఇది సుమారు 108 దేవాలయాల సముదాయం, వీటిలో ఐదు శిథిలాలు మిగిలి ఉన్నాయి. ముస్లిం ఆక్రమణదారులు దాడి చేసి, దేవుళ్ల విగ్రహాలను ధ్వంసం చేశారు, స్త్రీ బొమ్మలను ధ్వంసం చేశారు మరియు ఆలయ సముదాయాన్ని ముక్కలుగా ధ్వంసం చేశారు. ఈ విధంగా దోచుకోబడిన మరియు శిధిలమైన ఆలయ సముదాయం యొక్క మిగిలిన అవశేషాలు బలమైన మురికి గాలులు, సాధారణ నిర్లక్ష్యం మరియు వెంటాడే పుకార్ల బారిన పడ్డాయి.
ఆలయ సముదాయం ఇసుకరాయితో నిర్మించబడింది. నిలువు వరుసలు, రాజధానులు, కార్నిసులు, కాలమ్ రిలీఫ్లు, సీలింగ్లు,ప్రతి సందు మరియు మూల క్లిష్టంగా చెక్కబడి ఉంటాయి మరియు ఇతిహాసాలు “రామాయణం మరియు మహాభారతం” మరియు “విష్ణువు” అవతారాల నుండి దృశ్యాలను వర్ణిస్తాయి. ఏనుగు మరియు గుర్రపు స్వారీల యొక్క విస్తృతమైన శిల్పాలు, యుద్ధ సన్నివేశాలు మరియు ప్రజల సాధారణ జీవితం నుండి దృశ్యాలు ఉన్నాయి.
మిగిలి ఉన్న శిథిలాలలో పెద్దది ప్రధాన ఆలయం. డైనోసార్ల రూపాన్ని పోలిన ప్రదేశాలలో చెక్కడం మరియు డ్రాగన్ ముఖం ఉన్న జీవులు కూడా ఉన్నాయి. కామసూత్ర నుండి వివిధ స్థానాలను వర్ణించే శిల్పాలు ఇప్పటికే ఉన్న అన్ని దేవాలయాల లైంటల్స్, దూలాలు, తోరణాలు మరియు గోడలను అలంకరించాయి. ఆలయ సముదాయంలో సంస్కృతంలో లేదా మాండలికంలో కొంత శాసనం ఉన్న గోడ కూడా ఉంది.
ముగింపు :
విస్మయం కలిగించే వాస్తుశిల్పం, క్లిష్టమైన డిజైన్లు మరియు ప్రశాంతమైన వాతావరణం ఈ ప్రదేశానికి ఉత్సాహాన్ని కలిగిస్తాయి. కానీ స్థానికులలో ఒకరు ఇలా చెప్పినట్లు, ‘ఇవి మీరు వెళ్లి చూడగలిగే ఆలయ శిధిలాలు. కానీ సూర్యాస్తమయం వరకు అక్కడ ఉండకండి ఎందుకంటే నీడలు మసకబారినప్పుడు దయ్యాలు వస్తాయి!’ ప్రతి రోజు, సూర్యాస్తమయం తర్వాత, కిరాడు ప్రాంతం మొత్తం మానవ ఉనికి లేకుండా పోతుంది.
ఇప్పుడు, ఇది నిజంగా వింతగా అనిపిస్తుంది, ఎందుకంటే ఆలయం వెనుక ఉన్న రహస్యం వాటిని రాళ్ళుగా మారుస్తుందనే సందేహంతో ప్రజలు ఈ ఆలయానికి వెళ్లడానికి భయపడుతున్నారు. ఆలయంలో ఉండేవారు రాతి బొమ్మలుగా మారతారని లేదా వారు చనిపోయే వరకు నిద్రపోతారని కూడా నమ్ముతారు. మరి సూర్యాస్తమయం తర్వాత గుడి దగ్గర ఉండేవాళ్లు ఎప్పటికీ ఉండరు కాబట్టి ఏళ్ల తరబడి ఇలా చేస్తున్నారు.
మరిన్ని ఆశ్యర్యపరిచే విషయాల కొరకు తెలుగు రీడర్స్ వెబ్సైటు ను సంప్రదించండి.