అయ్యా బాబోయ్… హిమాలయాల మధ్యలో కూర్చున్న పహల్గాం అనే ఊరెంత అందంగా ఉందో చెప్పలేం. ఇది జమ్మూ అండ్ కాశ్మీర్‌లోని అనంతనాగ్ జిల్లాలో ఉంటుంది. ప్రకృతిని ప్రేమించే వాళ్లు, అడ్వెంచర్‌కు వెళ్ళేవాళ్లు, లేదా కొంచెం శాంతి కోసం వెతికేవాళ్లకు ఇది దేవుడిచ్చిన బహుమతిలా ఉంటుంది.
ప్రకృతి అదుర్స్!
పహల్గాం గట్టిగా చెప్పుకునే విషయం అంటే అదే ప్రకృతి సౌందర్యం. లిడ్దర్ లోయలో ఉంటుంది ఈ ఊరు. చుట్టూ పచ్చగా మైదానాలు, మంచుతో కప్పబడిన పర్వతాలు, అడవులు చూస్తే మనసు హాయిగా పోతుంది. లిడ్దర్ నది ఈ లోయలో శాంతిగా పారుతూ ఉంటుంది. వాళ్ల బోటింగ్‌, ఫిషింగ్‌, నదికట్ట మీద నడకలు – ఇవన్నీ ఊరికి ఓ తీపి అనుభూతిని తెస్తాయి.
చుట్టుపక్కల చూడదగ్గ చోట్లు:
ఇక్కడికొచ్చినవాళ్లకి మాత్రం ఓ బకెట్ లిస్ట్ అవసరమే:
- బేతాబ్ వ్యాలీ: ఈ వ్యాలీ చెరువు అందాలతో నిండిపోతుంది. ట్రెక్కింగ్, గుర్రపు స్వారీకి బానే ఉంటుంది.
- అరు వ్యాలీ: పర్వతాల మధ్య నించోస్తే ఒళ్లంతా చలికి గగుర్పాటు వస్తుంది. ప్రకృతిని దగ్గరగా చూడాలంటే ఇదే బాగా ఉంటుంది.
- చందన్వారి: ఇది పహల్గాం దగ్గరే ఉన్న ఓ పవిత్ర ప్రదేశం. ఇక్కడ నుంచే అమర్నాథ్ యాత్ర మొదలవుతుంది.
- అమర్నాథ్ గుహ: శివ భక్తులకైతే మిస్టీరియస్ గా అనిపించే ఈ గుహ, మనోళ్లకు ఓ స్ఫూర్తిదాయక యాత్ర.
సంస్కృతి కూడా ఉంది సోదరా!
పహల్గాం కాశ్మీరీ, హిందూ కలయిక సంస్కృతి కలిగిన ఊరు. ఇక్కడ గుడులూ, మసీదులూ ఒకే చోట కనపడతాయి. స్థానిక ఫెస్టివల్స్‌, వారి వంటలు, వాళ్ల హస్తకళలు చూస్తే మన వాళ్లను గుర్తుచేస్తుంది. పేపర్ మ్యాషీ బొమ్మలు, చెక్కల పనులు, హస్తకళల జాడ కూడా ఇక్కడ చాలా బాగుంటుంది.
అడ్వెంచర్ అనే మాటకు పహల్గాం పెట్టింది పేరు!
పహల్గాం అంటే ప్రకృతే కాదు, అడ్వెంచర్‌కి కూడా హబ్‌ లాంటి ప్రదేశం. ఒళ్ళు కదిలించుకోవాలనుకునే వాళ్లకి ఇక్కడ చేసే పనులే పనులు:
- ట్రెక్కింగ్: అమర్నాథ్ యాత్ర ట్రెక్స్‌ ఇక్కడి నుంచి మొదలవుతుంది. కొండలు, లోయలు దాటి పోవడమంటే కష్టం అనిపించినా, చివరికి గమ్యం చేరాక మనసుకు హాయిగా అనిపిస్తుంది.
- రాఫ్టింగ్: లిడ్దర్ నది మీద బోట్‌లో దూకుడు మామూలుగా ఉండదు. చిన్నపాటి వాల్ల నుంచి పెద్ద రాపిడ్స్‌ వరకు అన్నీ ఉంటాయి. నీళ్ల మీద ప్రయాణం ఒక ప్రత్యేక అనుభూతి.
- గుర్రపు స్వారీ: లోయల మధ్యగా గుర్రం మీద వెళ్తూ ప్రకృతిని చూడడం – అదొక సినిమా సీన్‌లా ఉంటుంది. అంతే కాకుండా అక్కడి మనుషుల జీవనశైలీ కూడా దగ్గరగా తెలుస్తుంది.
- స్కీయింగ్, స్నోబోర్డింగ్: చలికాలంలో మంచు మీద జారిపడే ఆటలు ఎంజాయ్‌ చేయాలంటే పహల్గాం కే రావాలి. మంచి రిసార్టులు కూడా ఉన్నాయి.
ఉండే చోట్లూ, తినే దానికీ భలే సెట్‌:
ఇక్కడ బడ్జెట్ గెస్ట్‌హౌస్‌ల నుంచి లగ్జరీ హోటల్స్‌ వరకు అన్ని రకాల వసతులూ ఉన్నాయి. వంటకాల్లో అయితే చెప్పకనే చెప్పొచ్చు – రోగన్ జోష్, గుష్తాబ, దమ్‌ ఆలూ లాంటి కాశ్మీరీ రుచులు నోటికి నీళ్లు తెప్పిస్తాయి. మార్కెట్ల్లో పశ్మీనా షాల్లు, కాష్మీరీ కుంకుమపువ్వు, ఏలకులు లాంటి స్థానిక వస్తువులూ దొరుకుతాయి.
ఎప్పుడెప్పుడు రావాలంటే…
- ఏప్రిల్ నుంచి జూన్: ట్రెక్కింగ్, రాఫ్టింగ్‌లకి బెస్ట్ టైం.
- డిసెంబర్ నుంచి ఫిబ్రవరి: స్కీయింగ్, మంచు ఆటలకి అప్పుడే సరైన సమయం.
- సెప్టెంబర్ నుంచి నవంబర్: ఆకుల రంగులు మారే అద్భుత దృశ్యాల సమయం.
- మార్చి నుంచి మే: దృశ్యాలు చూడటానికి, ఫొటోగ్రఫీకి హాయిగా ఉంటుంది.
ఎలా చేరుకోవాలి?
పహల్గాం కి చేరడం పెద్ద సమస్య కాదు. శ్రీనగర్‌ ఇంటర్నేషనల్ ఎయిర్‌పోర్ట్‌ దగ్గరగా ఉంది – కేవలం 90 కిలోమీటర్ల దూరంలోనే. శ్రీనగర్‌, జమ్ము నుంచి బస్సులు, క్యాబులు కూడా ఉన్నాయి.
చరిత్ర పాటిస్తే పహల్గాం కథ వింటే ముచ్చటేస్తుంది:
పహల్గాం చరిత్ర చూస్తే చాల కాలం నాటిదే. ఆనాటి పాతకాలంలో సిల్క్‌ రూట్ మీద ఉన్న ఈ ఊరు, అప్పట్లో సరుకులు మోసుకునే సంతకారులకు, ప్రయాణికులకు తలదాచుకునే స్థలమయింది. కాశ్మీర్‌ రాజులు తమ వేసవి వసతిగా ఈ ఊరిని ఎన్నుకున్నారంటే, ఏ స్థాయిలో ఉందో ఊహించుకోచ్చు.
మాటలు మార్చినా… స్నేహం మారదు:
ఇక్కడి స్థానికులు ఎక్కువగా కశ్మీరీ మాట్లాడతారు. అలాగే ఉర్దూ, హిందీ, కొంతమంది ఇంగ్లీష్ కూడా మాట్లాడతారు. కానీ వాళ్ల మాటల్లోనూ, చేతుల్లోనూ దాగున్న ఆతిథ్యమే అసలైన సొగసు. కాశ్మీరీ, హిందూ సంప్రదాయాల మిశ్రమంతో ఇక్కడి సంస్కృతి వేరే స్థాయిలో ఉంటుంది.
పండుగలు… పల్లకీలు… పాటలు:
పహల్గాం వేదికగా ఎన్నో పండుగలు జరుగుతుంటాయి. ముఖ్యంగా:
- అమర్నాథ్ యాత్ర: జూలై-ఆగస్టులో లక్షలాది భక్తులు వచ్చే ఈ యాత్ర – ఆధ్యాత్మికంగా ఎంత బలంగా ఉంటుందో చెప్పక్కర్లేదు.
- పహల్గాం వింటర్ ఫెస్టివల్: ఫిబ్రవరిలో జరిగే ఈ వేడుకలో పాటలు, భోజనాలు, డాన్స్‌లతో ఊరంతా కదిలిపోతుంది.
- బైసాఖీ: ఏప్రిల్‌లో జరుపుకునే ఈ పండుగ, పంట కాలం మొదలైందని చెప్పే పండుగ.
కొనుక్కోవాలంటే… నమ్మి తీస్కో!
ఇక్కడ మార్కెట్లు అంటే మన ఊరిమార్కెట్లే కాదు. కొంచెం ఖరీదు ఎక్కువే అయినా వస్తువుల గొప్పతనమే వేరే.
- పశ్మీనా షాల్లు – పాష్మినా శాలువాలు నెమ్మదిగా నేసిన నూలు మాయా లా ఒళ్లోకి వాలిపోతాయి.
- కాశ్మీరీ హ్యాండీక్రాఫ్ట్స్ – కాశ్మీరీ హస్తకళలు, పేపియర్-మాచే వస్తువులు, చెక్క పనులు, ఎంబ్రాయిడరీ బట్టలు – అన్నీ అరుదైనవే.
- స్థానిక మసాలాలు – కుంకుమపువ్వు, ఏలకులు, దాల్చిన చెక్క – ఇవన్నీ మంచి ఖరీదుకే, కానీ నిజమైన క్వాలిటీ.
భద్రతా సూచనలు – ముందు జాగ్రత్తే మంచిది:
పహల్గాం సాధారణంగా బాగానే ఉంటుంది. కానీ కాస్త జాగ్రత్తలు తీసుకోవడం మంచిదే:
- వాతావరణం ఎప్పుడెప్పుడు ఎలా మారుతుందో తెలీదు. ఒక్కసారిగా వర్షం, మంచు పడుతుంటే ఆశ్చర్యపడొద్దు.
- ఎత్తు ఎక్కువ ఉండటంతో కొంత మందికి అల్టిట్యూడ్ సిక్‌నెస్ రావచ్చు. దాన్ని తట్టుకోడానికి బాగా రిలాక్స్ అవుతూ, క్రమంగా ఎత్తుకు అలవాటు పడటం చాలా అవసరం.
- ట్రెక్కింగ్, అడ్వెంచర్ ఆటలు చేస్తుంటే గైడ్‌ ఉండాలంటే ఉండాలి. సేఫ్టీ గేర్ తప్పక వేసుకోవాలి.
వచ్చినవారు బాగుండాలంటే కొన్ని టిప్స్‌…
- స్థానిక సంప్రదాయాలకు గౌరవం ఇవ్వాలి. ఆలయాలు, మసీదు వంటి ప్రదేశాల్లో నిబంధనలకి అనుగుణంగా ఉండాలి.
- నీళ్లు తాగుతూ ఉండాలి – సందర్శకులు పుష్కలంగా నీరు తాగడం ద్వారా హైడ్రేటెడ్‌గా ఉండాలి, ముఖ్యంగా ట్రెక్కింగ్ లేదా అడ్వెంచర్ యాక్టివిటీస్‌లో పాల్గొంటున్నప్పుడు.
- ఎమర్జెన్సీలకి సిద్ధంగా ఉండాలి – ఫస్ట్‌ఎయిడ్ కిట్, టార్చ్‌, బేసిక్ మందులు చేతిలో ఉంచుకోవడం మంచిది.
పహల్గాం ఊరు అంటే పచ్చటి గడ్డపైన నిలిచే కలల ప్రదేశం లాంటిది. ప్రకృతి ప్రేమికులకైనా, అడ్వెంచర్ వాల్లకైనా, భక్తి మార్గంలో నడిచేవారికైనా ఇది ఓ జీవించదగిన అనుభవం. ఒక్కసారి వెళ్లినవాడు తిరిగి మళ్లీ వెళ్లాలనిపించుకుంటాడు. గుండె లోతుల్లోకి చేరిపోయే అద్భుత హిమాలయ పల్లకి ఇదే – పహల్గాం!
మరిన్ని ఇటువంటి వాటి కోసం తెలుగు రీడర్స్ విహారి ను చూడండి.
